De klokken van de het kerkgebouw Johannes de Doper Montfoort
Voor de nieuwsbrieflezers. Dit artikel is uitgebreid met wanneer we luiden; de audio van de klokken vindt u onder aan deze pagina.
Het is vrijwel zeker dat twee klokken van de oude kerk zijn overgebracht naar de nieuwe kerk. De grootste klok was toegewijd aan der H. Johannes de Dooper, patroon der kerk en de kleine aan de Heilige Maria (bron ANIMO).
In de notulenHet is vrijwel zeker dat twee klokken van de oude kerk zijn overgebracht naar de nieuwe kerk. De grootste klok was toegewijd aan der H. Johannes de Dooper, patroon der kerk en de kleine aan de Heilige Maria (bron ANIMO).
In de notulen van het kerkbestuur van 17 juni 1925 lezen we dat de opdracht voor de stoel en klokken voor de nieuwe kerk is gegeven aan
de firma Eijsbouts uit Asten van het kerkbestuur van 17 juni 1925 lezen we dat de opdracht voor de stoel en klokken voor de nieuwe kerk is gegeven aan de firma Eijsbouts uit Asten
In een brief van de firma Eisbouts dd. 24 augustus 1925 lezen wij:
“Wij namen natuurlijk met genoegen kennis van uwe telefonische bestelling van Zaterdag j.l. van een nieuwe klok voor uwe Kerk en zeggen wij U Eerw. daarvoor nog beleefd dank. Wij noteerden dus de levering van een nieuwe bronzen G-klok met een onder-diameter van 104 centimeter en ter zwaarte van circa 700 kilogram; wij plaatsen deze nieuwe klok dan naast de twee andere in den door ons geleverden klokkestoel en krijgen we dan het melodische stel G - Ais - C - waar van de nieuwe klok dan de grootste is. Met de klok leveren wij dan bij een sterken eiken luibalk met zware smeedstalen krukassen, een passenden klepel, luirad, kogellagers en verdere toebehooren om de klok luidbaar in den toren te kunnen ophangen. Wij leveren de goederen dan franco station Woerden en zenden onze hijschmaterialen bij terwijl wij dan een monteur zenden voor de plaatsing, de noodige hulp daarbij is dan gereserveerd.”
De brievenschrijver van de firma Eijsbouts merkt ook nog op dat het gebruikelijk is dat luidklokken een opschrift hebben en dat deze
opgegoten kunnen worden. Hij zendt bij de brief een paar voorbeeldteksten mee. Ook is het geen bezwaar dat de nieuwe luidklok gekeurd wordt door de Klokken en orgelraad te Utrecht
Op 29 augustus 1925 stuurt firma Eijsbouts opnieuw een brief met een correcte.
“Zeer eerwaarde heer, Wij komen nog even terug op ons schrijven van 25 dezer, immers het blijkt ons dat wij daarin een kleine vergissing gemaakt hebben. De twee klokken welke thans in den toren uwer kerk hangen zijn niet Ais – C doch Ais - D; wij hebben echter den klokkestoel ingericht voor de combinatie G - Ais - C zooals wij dat destijds mondeling besproken hebben en zou dan ter gelegener tijd de kleinste klok die trouwens toch scherp van klank is - door een C-klok vervangen kunnen worden. We krijgen dus thans de combinatie G - Ais - D en is dat een harmonisch' gelui in mineur-accoord en indien om geldelijke redenen voorloopig nog van omruiling van die kleinste klok moet afgezien worden is dat heelemaal geen bezwaar, deze klokken kunnen best te zamem geluid worden en klink dat heel goed. Indien U Eerw, echter beslist een melodisch gelui wenscht zou ook die Re klok door een Do moeten worden vervangen, wellicht is het echter uw bedoeling hiermede tot later te wachten.”
Wat hierna van correspondentie volgt is niet bekend. Deze klokken zijn er niet meer want deze zijn in de oorlog (1943) door de Duitsers meegenomen.
In september 1948 zijn weer drie nieuwe klokken aangekocht bij de klokkengieter Petit en Fritsen te Aarle Rixtel. De huidige drie klokken (Anno 1948) hebben de inscripties:
De grote (in het midden op de foto) : Salvator est nomen Cum Sion laudabo Salvatorum (Verlosser is mijn naam. Met Sion zal ik onze Verlosser prijzen)
De middelste (rechts op de foto): Carolus nominatuis sum. Curatorium hospitti Sti Antonii, Dono me dedït in honorem directis. Carolus M.J.Spaan. (Ik heet Carolus,. Het Regentencollegevan het St.Antoniuspension schonk mij, ter ere van directeur CarolusM.J.Spaan)
De kleinste (links op de foto): Christina vocor. Laudem Dei loquor. (Christina word ik genoemd, Gods lof zal ik spreken).
De stemmen van de klokken:
Christina B1
Carolus A1
Salvator Fis1
De klokken hangen boven de vieringentoren en werden vroeger handmatig geluid in de ruimte naast de huidige Mariakapel. De
luidtouwen liepen over de gewelven van voren naar achteren en om deze afstand te overbruggen, werd voor de geleiding van de touwen
wijnflessen gebruikt. Omdat men tijdens de bouw bewust was van deze bijzondere luidoplossing is er in de bouwfase al gekeken naar
elektrisch luiden. Waarschijnlijk hebben de hoge kosten een rol gespeeld in het besluit, en hebben ze gekozen voor handmatig te luiden.
Rechts op de foto ziet u de ruimte waar vroeger de klok
werd geluid. Boven in het plafond ziet u de drie gaten waar
de touwen doorheen gingen. Wanneer u vanuit de kerkzaal
naar de koorzolder kijkt, ziet u boven de verwarmingsruimte
ook drie gaten in de gewelven. De touwen liepen van de gewelven, langs de muur van het zangkoor naar de ruimte eronder.
Het kastje dat u ziet, is boven open. Hier werden de touwen ingedaan indien niet geluid werd; wellicht voor grote en kleine kwajongens.
De twee foto’s hieronder zijn flessengeleiders voor de touwen en zitten nog steeds boven de gewelven; flessen zijn glad en daarmee prima geleiders.
Eind jaren 60 wordt het touwmechanisme toch wankel en onderzoekt men naar oplossingen zoals het gedeeltelijk vervangen met kettingen.
In 1970 krijgt Firma Eisbouts de opdracht om de luid-installatie te vervangen door een elektrische installatie; firma Van de Pol krijgt de opdracht voor de aanleg van de elektriciteitsbekabeling naar de luidinstallatie.
In 1986 worden de luidklepels, die dan uit volledig staal bestaan, vervangen door stalen klepels met mangaanmessing slaglichaam, dit ter voorkoming van slijtage van de klokken.
In 2016, met de restauratie, zijn de motoren, die het luiden verzorgen, vervangen.
Wanneer worden de klokken geluid?
- De grootste klok (Salvator) wordt geluid:
- “s middags om 12.00 uur bij het overluiden van een overledene.
- Voor een avondwake en/of uitvaartplechtigheid
- Na een uitvaartplechtigheid. Het “uit”luiden na de dienst gebeurd als de overledene direct na de dienst de kerk verlaat. Mocht de overledene in de kerk (Mariakapel) blijven staan dan wordt er dus niet “uitgeluid”.
Op de grote klok "Sialvator" slaat de hamer de tijd.
Deze klok wordt geluid op de Zondagen in de Advent en in de Veertigdagentijd
De kleinste (Christina) werd vroeger dagelijks geluid om 12.00 uur. (Tegenwoordig wordt deze nog zelden apart gebruikt).
Werd/wordt geluid bij een overleden kind.
De Klokken Christina en Carolus worden samen geluid op zondagen door het jaar en na een doopviering.
- Alle drie de klokken worden samen geluid op hoogfeestdagen (Kerst-Pasen en Pinksteren).
- Bij huwelijken (eventueel ook bij jubilea (als er een aparte viering is).
De klokken zwijgen na Witte Donderdag.
Op Goede Vrijdag geen luiden van de klokken.
Paaszaterdag (Paaswake): Geen klokken bij het begin. Alle drie de klokken luiden een paar minuten bij aanvang van het GLORIA of een andere lofzang in de Paaswake.
Het luiden van de klokken start in de meeste situaties 15 minuten vóór aanvang van de dienst voor de duur van 10 minuten.
In 2021 is door Jesse Oostermann, lid van het Utrechts Klokkenluiders Gilde, een video-opname van onze klokken gemaakt. De video opname (12 minuten) die hij gemaakt heeft vindt u hier. Een verkorte versie van deze video
Christina
Carolus
Salvator
(half)uur-duiding op de Salvator
Christina, Carolus en Salvator